حسابرسی صورت های مالی سبب افزایش شفافیت اطلاعاتی و اعتماد بیشتر به اطلاعات شرکت می گردد، زیرا حسابرسی دارای نقشی نظارتی بر قرارداد است تا هرگونه تخلف از قراردادها به سمع و نظر دارندگان اوراق بهادار رسانده شود. همچنین مسئولیت حسابرسی به نظارت بر روند گزارشگری مالی محدود نمی شود؛ بلکه حسابرس به عنوان دروازه بان نهایی افشای مالی خدمت می کنند(محمدرحیمی وهمکاران،1403).

   امروزه بازارهای مالی با گسترش روزافزون واحدهای اقتصادی، کاربرد فناوری اطلاعات و توسعه سیستم های اطلاعاتی روبرو است. در این محیط نیاز استفاده کنندگان به اطلاعات مختلف برای تصمیم گیری دو چندان می باشد. صورتهای مالی شرکتها یکی از منابع اطلاعاتی استفاده کنندگان به حساب می آید. وجود اطلاعات مالی قابل اعتماد یک رکن اساسی تصمیم گیری های اقتصادی و آگاهانه است. تهیه چنین اطلاعاتی زمانی امکان پذیر است که این اطلاعات بر اساس ضوابط معتبر و مشخصی تهیه شده باشد .به عبارتی ورود سلیقه و قضاوت شخصی و تمایلات فردی در روند تهیه و گزارش اطلاعات مالی، از اعتبار آنها برای تصمیم گیری می کاهد. این ضوابط در واقع همان استانداردهای حسابداری است(بزرگ اصل،  1385). هدف حسابرسی صورتهای مالی این است که حسابرس بتواند درباره اینکه آیا صورتهای مالی از تمام جنبه های با اهمیت طبق استانداردهای حسابداری تهیه شده یا خیر اظهارنظر کند. در واقع هدف حسابرسی صورت های مالی شرکتها، اعتبار بخشی  به آنها است. حسابرسان مستقل با اعتبار بخشیدن به صورتهای مالی منتشر شده توسط شرکتهای سهامی و در نتیجه کاهش ریسک اطلاعات، نقش با ارزشی در بازار سرمایه ایفا میکنند(لی ، 2010). نتیجه فعالیت این مؤسسات در تصمیم گیری استفاده کنندگان تأثیرگذار است. به، گفته نچل  و همکاران(2012) حسابرسی بخش جدایی ناپذیر بازار سرمایه است. بنابراین، با توجه به جایگاه مؤسسات حسابرسی در بازار سرمایه و تصمیم گیری استفاده کنندگان، کیفیت حسابرسی به عنوان عامل کلیدی در تهیه فرآیند گزارشگری مالی به حساب میآید.از طرفی عوامل زیادی می تواند بر کیفیت حسابرس موثر واقع گردد که توسط محققین متعددی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. 

2-2 مبانی نظری کیفیت حسابرسی

در محیط اقتصادی امروز با توجه به فعالیتهای اقتصادی متنوع و ساختار پیچیده روابط اقتصادی میان آنها نیاز به اطلاعات مالی شفاف، بیشتر احساس می شود. اطلاعات مالی قابل اتکا و مطمئن، از عوامل اصلی ارزیابی وضعیت و عملکرد یک شرکت و نیز تصمیم گیری در مورد خرید و فروش اوراق بهادار آن شرکت است. جدایی مالکیت و مدیریت در شرکتهای سهامی و عدم تقارن اطلاعاتی در این شرکتها و تضاد منافع احتمالی میان مدیران و مالکان ایجاب می کند، به منظور کاهش هزینه های نمایندگی، اطلاعات مالی شرکتها توسط اشخاص مستقل و با صلاحیت مورد بررسی قرار گیرد(جعفری و همکاران، 1392).گزارشهای مالی شرکتها زمانی قابل اتکا تلقی می شود که شخص یا نهادی حرفه ای و مستقل بر مراحل تهیه و ارائه آنها نظارت کند. نمونه بارز این نهاد حرفه ای و مستقل، مؤسسات حسابرسی هستند که وظیفه آنها عمدتاً بررسی ساختار کنترل داخلی حاکم بر فرآیند گزارشگری مالی و محصول نهایی آن یعنی صورت های مالی و اظهارنظر در مورد آنها میباشد. هدف حسابرسی صورتهای مالی این است که حسابرس بتواند درباره اینکه آیا صورتهای مالی از تمام جنبه های با اهمیت طبق استانداردهای حسابداری تهیه شده یا خیر، اظهارنظر کند. در واقع هدف حسابرسی صورتهای مالی شرکتها، اعتبار بخشی به آنها است. حسابرسان مستقل با اعتبار بخشیدن به صورتهای مالی منتشر شده توسط شرکتهای سهامی و در نتیجه کاهش ریسک اطلاعات، نقش با ارزشی در بازار سرمایه ایفا میکنند(لی، 2010). نتیجه فعالیت مؤسسات حسابرسی بر فرآیند تصمیم گیری استفاده کنندگان تأثیرگذار است. بنابراین، با توجه به جایگاه مؤسسات حسابرسی بر تصمیم گیری استفاده کنندگان، کیفیت حسابرسی به عنوان عامل کلیدی در تهیه گزارش حسابرسی به حساب می آید. 

کیفیت حسابرسی مفهومی چند بعدي در حسابرسی میباشد که تاکنون تعریف کاملی از آن ارائه نشده است به طوریکه پژوهشگران نیز به یک مفهوم جامع در این زمینه نرسیده اند. مشکل کیفیت حسابرسی به دید بسیاري از ناظران دامنه گسترده و متنوع آن است و در طی دو دهه گذشته اغلب تعاریفی ، مختلفی ارائه شده است. ازکیفیت حسابرسی به عنوان احتمال ارزیابی  بازار از تحریف هاي با اهمیت موجود در صورتهاي مالی که توسط حسابرس کشف شده و گزارش شده است، تعریف نموده اند. کیفیت حسابرسی میتواند تابعی از توانایی حسابرس در کشف تحریفات با اهمیت و گزارش این تحریف ها باشد. با توجه به پژوهشهاي (تیتمن و ترومن ،1986) کیفیت حسابرسی به قابلیت اعتماد اطلاعات صورت هاي مالی بستگی دارد زیرا سرمایه گذاران براي برآورد دقیق ارزش شرکت از این اطلاعات استفاده میکنند(دریائی وعزیزی،1397).

صورتهاي مالی به عنوان مهمترین مجموعه اطلاعات مالی محسوب میشود و حسابرسی، کیفیت صورتهاي مالی را افزایش میدهد به عبارتی کیفیت حسابرسی بخشی  از کیفیت اطلاعات حسابداري است (کلینج،2010).

حسابرسی صورتهای مالی و سایر اطلاعات مالی از مهمترین  ابزارهای حصول اطمینان از شفافیت اطلاعات شرکتها به شمار میرود. حسابرسان مستقل از طریق اعتبار دهی به صورت های مالی و سایر اطلاعات مورد رسیدگی آلودگیها را از اطلاعات مالی می زدایند و موجب شفافیت اطلاعاتی شرکتها میشوند. بر همین اساس، حسابرسی صورتهای مالی توسط حسابرسان مستقل به عنوان یکی از الزامات اصلی بورس های مختلف دنیا به شمار می آید. در دهه اخیر، به دلیل برخی رسوایی های مالی نظیر رسوایی های شرکت های حسابداری انرون، ورلدکام و نظایر آن استقلال حسابرسان همواره مورد سؤال قرار گرفت بولوو همکاران (1389).از آنجا که حسابرسان مسئولیت اعتبار دهی به صورت های مالی را دارند، هر چه حسابرسی با کیفیت تر و دقیق تر انجام گیرد، اعتبار صورت های مالی نیز افزایش می یابد، در نتیجه شفافیت اطلاعات حسابداری افزایش خواهد یافت ، رویه های حسابرسی شرکتهای حسابرسی بزرگ ساختارمند بوده و از سازماندهی نظام مندی برخوردار میباشد، ازاینرو احتمال کشف خطاهای حسابداری در آنها بیشتر است(نونهال نهر و همکاران، 1389). همچنین در پژوهش (هنوك‌لوئیس ، 2005) مشخص شد، مؤسسات حسابرسی بزرگ‌تر معمولاً خدمات بهتری را نسبت به مؤسسات کوچک‌تر ارائه می‌دهند. از سوی دیگر صورت‌های مالی تهیه‌شده توسط یک واحد اقتصادی علاوه بر استانداردهای حسابداری تحت تأثیر عوامل درون‌سازمانی و برون‌سازمانی متنوعی قرار دارد. برخی از این عوامل عبارتند از اخلاق و نگرش های دینی مذهبی انگیزه‌ها و نوع نگرش مدیریت به گزارشگری مالی، دیدگاه مدیریت به بنگاه اقتصادی و کسب‌وکار، نفوذ مدیریت در فضای سیاسی جامعه، قوانین و مقررات حاکم بر نظام اقتصادی جامعه، فشارهای سیاسی.

حرفه حسابرسی در کمک کردن به شرکتها در انتشار صورتهای مالی مورد اطمینان نقش دارد. همچنین، انتشار صورتهای مالیِ حسابرسی شده برای برخی شرکتهای سهامی، بویژه شرکتهای بورسی در بازارهای سهام مختلف، جزو الزامات است(مینیس و سودرلند ،2017).

هویت حرفه اي به عنوان درك فرد از حرفه مبتنی بر نگرش ها، عقاید، احساسات، ارزشها، انگیزهها و تجارب تعریف شده است (اسلی و اسمیت  ،2011) هویت حرفه اي هنجارها، اهداف و ارزشهاي حسابرسان را با تعهدات حرفه اي آنها همسو میکند (وارن و آلزولا ، 2009 ). هنجارها یا ارزش هاي حرفه ای میتواند شامل حفظ و پایبندي به وظایف عمومی، اصول حرفه اي و اصول اخلاقی، شک و تردید حرفه اي، یا بیطرفی باشد (باوئر ، 2015 )هویت حرفه اي به داشتن حس یکی بودن با حرفه در درون یک کارمند حرفه اي اشاره دارد (حکمن و همکاران، 2009 ). افراد احساس میکنند که به حرفه متعهد هستند و الزامات استقلال (کارینگتون  و همکاران، 2011 )و ارزشهاي اخلاقی حرفه (برانت  ، 2005) را می پذیرند.هویت صاحبکار به صورت هویت سازي حسابرسان با هنجارها، ارزشها و ویژگیهاي صاحبکار تعریف میشود. این امر میتواند به عواملی از قبیل فلسفه و جو اخلاقی مدیریت، عملکرد و شهرت صاحبکار، کارکنان صاحبکار، حدود مسئولیت اجتماعی شرکت، روابط سیاسی، یا ویژگیهاي صنعت و محصول یا خدمت مربوط باشد (باوئر،2015). بنابراین میتوان استدلال کرد که اخلاق حرفه ای میتوان جزء شاخصه هاي اصلی در کیفیت حسابرسی به شمار رود. مجتهدزاده وآقایی (1383) عوامل موثر در کیفیت حسابرسی را شناسایی کرده که مهمترین آنها عبارتند از: بازدید حسابرس مستقل شریک و مدیر ارشد از مراحل کار حسابرسی، داشتن اطلاعات کافی در مورد صنعت صاحبکار (صلاحیت)، اهمیت حق الزحمه حسابرسی براي موسسه حسابرسی.

یافته‌های تحقیق  منیف و شریف  (2022) در بررسی حجم کاری شریک حسابرسی، جنسیت و کیفیت حسابرسی  نشان می‌دهد که شرکای حسابرسی پر مشغله(APS) حسابرسی هایی با کیفیت پایین‌تر ارائه می دهند که این نتایج با «فرضیه مشغله کاری » سازگار است. با این وجود، این ارتباط معکوس برای FEM ها مثبت می باشد، و از این نظریه که FEMها در مقایسه با همتایان مرد خود تمایل بیشتری به حفظ موقعیت شراکت خود در شرکتهای حسابرسی عمومی دارند،حمایت می کند. در مجموع، به نظر می رسد این نتایج معتبر می باشند، زیرا نتایج پس از کنترل مسائل درون زایی بدون تغییر باقی می مانند و نتیجه یکسانی را برای مجموعه ای از معیارهای اضافی برای اقلام تعهدی اختیاری مشتری-شرکت و LogAPW ارائه می دهند.

2-1- مقدمه

2-2-مبانی نظری کیفیت حسابرسی

2-2-1- مفاهیم کیفیت حسابرسی

2-2-2- شاخص های کیفیت حسابرسی

2-2-2-1- اندازه و شهرت حسابرسی

2-2-2-2- تجدید ارائه صورت های مالی

2-2-2-3- مدیریت سود

الف-مديريت سود تعهدي

ب-مديريت سود واقعي

2-3-اهمیت و ضرورت مطالعه کیفیت حسابرسی

2-4- عوامل موثر بر کیفیت حسابرسی

2-4-1- اثر سرایتی انتخاب حسابرس بر کیفیت حسابرسی

2-4-2- رقابت بازار بر کیفیت حسابرسی

2-4-3- دوره تصدی

2-4-4- حق‌الزحمه حسابرسي بر کیفیت حسابرسی

2-4-5- کمیته حسابرسی بر کیفیت حسابرسی

2-4-6- تمرکز بازار حسابرسی بر کیفیت حسابرسی

2-4-7- تجربه حسابرس و تخصص حسابرس در صنعت بر کیفیت حسابرسی

2-4-8- نوع حسابرس بر کیفیت حسابرسی

2-4-9- ارائه خدمات غیر حسابرسی بر کیفیت حسابرسی

2-4-10- تراکم کار حسابرسی بر کیفیت حسابرسی

2-4-11- نرخ رشد شرکت بر کیفیت حسابرسی

2-4-12- اندازه شرکت بر کیفیت حسابرسی

2-4-13- اهرم مالی بر کیفیت حسابرسی

2-4-14- جریان نقد عملیاتی شرکت بر کیفیت حسابرسی

2-4-15- سودآوری شرکت بر کیفیت حسابرسی

2-4-16- ساختار مالکیت شرکت بر کیفیت حسابرسی

2-4-17- استقلال و اندازه هیئت مدیره بر کیفیت حسابرسی

2-4-18- چرخش اجباری حسابرس بر کیفیت حسابرسی

2-5-پیشینه تحقیقات انجام شده پیرامون موضوع کیفیت حسابرسی

2-5-1-پیشینه تحقیقات انجام شده داخلی کیفیت حسابرسی 1403-1402

2-5-2-پیشینه تحقیقات انجام شده خارجی کیفیت حسابرسی 2023-2022

منابع.........................................................