آشنایی کامل با روش های آماری تجزیه و تحلیل داده های تحقیق مستلزم گذراندن واحدهای درسی در آمار توصیفی و آمار استنباطی است. در اینجا کوشش می شود بعضی از متداول ترین فنون آماری که در تجزیه و تحلیل اغلب داده های تحقیقی مورد نیاز پژوهشگران علوم رفتاری است به زبان ساده مورد بحث قرار گیرد. بدیهی است در بحث از این روش ها کوشش خواهد شد که حتی المقدور از جنبه های ریاضی و استدلالی روش های مطرح شده صرف نظر شود و بیشتر جنبه های کاربردی این روش ها مورد تأکید واقع شود.

شاخص های آماری

اندازه های به دست آمده درباره گروه های نمونه ای که به طور تصادفی از جامعه های آماری انتخاب شده اند شاخص های آماری نامیده می شوند. شاخص های آماری همواره درباره نمونه های تصادفی منتخب از جامعه های آماری به دست می آیند. زیرا تعداد افراد جامعه های آماری اغلب آنقدر زیاد است که در عمل امکان اندازه گیری متغیرهای تحقیق درباره همه افراد جامعه وجود ندارد. بنابراین پژوهشگر برای صرفه جویی در وقت، هزینه و نیروی انسانی به جای مطالعه همه افراد جامعه نمونه ای از آن را که به روش تصادفی انتخاب کرده است، مورد مطالعه قرار می دهد. سپس از روی شاخص های به دست آمده درباره گروه نمونه در مورد خصایص جامعه استنباطی به عمل می آورد.

در روش های آماری برخی اصول و قواعد وجود دارند که بر اساس آنها می توان از روی شاخص آماری خصیصه مورد مطالعه را با دقت معینی درباره جامعه برآورد کرد. آنچه که از این برآورد به دست می آید پارامتر جامعه نامیده می شود. ما ابتدا روش محاسبه شاخص های آماری نمونه ها را مورد بحث قرار می دهیم و سپس به برآورد پارامترهای جامعه از روی شاخص های آماری می پردازیم. از بین شاخص های آماری میانگین، واریانس، انحراف معیار، نسبت و ضریب همبستگی بیشترین کاربرد را در امور پژوهشی دارند.