يکی از مهم‌ترین اقلامی که کاربران گزارش‌های مالی توجه ویژه‌ای به آن دارند، سود حسابداری است. تخصیص بهینه منابع در بازارهای سرمايه نیز مستلزم آن است که سود حسابداری گزارش‌شده از کیفیت مناسبی برخوردار باشد، زيرا سرمایه‌گذاران و تحلیلگران مالی با اين فرض که سود حسابداری از کیفیت مناسب برخوردار است، به آن اتکا می‌کنند. سود می‌تواند به‌عنوان شاخصی برای عملکرد و قیمت‌گذاری سهام، ارزيابی بازده مورد انتظار و پیش‌بینی عملکرد آتی شرکت مورداستفاده قرار گیرد (احمدی و همکاران، 1398). 

شفافیت اطلاعات مالی شرکتها برای استفادهکنندگان این اطلاعات از اهمیت بالایی برخوردار است. این اطلاعات مالی کمک میکند، تا سهامداران عملکرد گذشته شرکت، توانایی، ضعفها، نقدینگی، توانایی پرداخت دیون و اثربخشی مدیریت را ارزیابی کنند. همچنین، صورتهای مالی به سهامداران در ارزیابی جریانهای نقدی مؤثر بر تعیین ارزش ذاتی سهام کمک میکند.تردیدی نیست که هیچکس به اندازه خود شرکت ها از وضعیت مالی شان آگاهی کامل ندارد و عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و مالکان، همواره وجود دارد. سود تقسیمی از موضوع های با اهمیت بازار سرمایه است؛ چرا که پرداخت شرکت به سهامداران بر تصمیمات سرمایه گذاری و تأمین مالی و متعاقبا ارزیابی آنها تأثیر میگذارد. مطالعات قبلی نشان میدهد که سیاست پرداخت سود سهام میتواند اطلاعات مربوط به چشمانداز شرکت، یعنی نظریه علامتدهی را به سهامداران منتقل کند (عباسی وغلامی جمکرانی, 1400).

از  عوامل موثر در تصمیم‌گیری صحیح سهامداران شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری و یا عدم سرمایه‌گذاری، اطلاعات مناسب و همچنین چگونگی دستیابی به اطلاعات است که اگر به‌درستی فراهم و پردازش نشوند اثرات منفی برای فرد یا نهاد تصمیم‌گیرنده خواهد داشت (هیل و لوز ، 2006). قبل از اینکه خود اطلاعات برای سرمایه‌گذاران، سهامداران و سایر ذینفعان مهم باشد، این شفافیت توزیع اطلاعات است که باید به‌صورت دقیق مورد ارزیابی قرار گیرد. زمانی که عدم تقارن اطلاعاتی در رابطه با سود اکتسابی یک شرکت افزایش یابد، ارزش ذاتی سهام شرکت باارزشی که سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه برای سهام موردنظر قائل می‌شوند متفاوت خواهد بود. درنتیجه ارزش واقعی سهام شرکت‌ها باارزش مورد انتظار سهامداران تفاوت خواهد داشت (موهنتم و راجیبال ، 2009).

سود مهم‌ترین محصول سامانه حسابداری می‌باشد که هدف اصلی آن فراهم آوردن اطلاعات لازم برای ارزیابی عملکرد و توانایی پیش‌بینی جریان‌های نقدی آتی است. سود در سیستم تعهدی و تحت تاثیر رویه‌های حسابداری که مدیریت انتخاب می‌نماید، محاسبه می‌گردد. اگر سود کیفیت لازم را نداشته باشد، نمی‌تواند در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران مفید واقع شود؛ بنابراین کیفیت سود از معیارهای بااهمیت در تصمیم‌گیری‌ها محسوب می‌گردد (مهرانی و همکاران، 1392).

نقطه شروع بسیاری از تصمیم های اقتصادی و سرمایه گذاری، آگاهی از کم و کیف سود گزارش شده شرکت به عنوان شاخصی از عملکرد مدیریت آن است. در این میان به دلیل جدایی مالکیت از مدیریت، همواره سود گزارش شده توسط مدیریت، بیانگر سود واقعی مورد درخواست سرمایه گذاران نیست. چرا که سود به واسطه عدم ارائه تعریف واحد , جامع و چارچوب مند در ادبیات حسابداری و نیز به دلیل انعطاف و خلاء استانداردهای گزارشگری مالی، این امکان را برای مدیران فراهم می کند که سود را برای دستیابی به اهداف و منافع شخصی خود مورد دستکاری قرار دهند. به عبارتی در حال حاضر سود خالص ارائه شده ترکیبی از اقلام واقعی، گاهی صوری و اقلام تخمینی است و عیوب این سود که جنبه واقعی بودن را از آن دور می کند این است که اولا معاملات صوری اساسا مبنای واقعی نداشته و در صورت کشف آن،  تقلب در گزارشگری مالی محسوب می شود دوما اقلام تخمینی و قضاوتی هم نتیجه پندارهای مدیریت است و نه دادوستدهای انجام شده و اصولا نمی توان به چنین اقلامی صفت واقعی را منتسب کرد و بالاخره مبادلات واقعی هم ممکن است از تمایلات مدیریتی مصون نمانده باشد. درنتیجه  باید از مفهوم سود واقعی چشم پوشی و به سطح سود حسابداری با کیفیت اکتفا کنیم. ضمنا بیان صادقانه سود به شکل ایده آل امکان پذیر نیست و نمی توان مفهوم سود اقتصادی را به عنوان الگویی مناسب و عملی برای ارائه یک سود حسابداری با کیفیت تلقی کرد و تمسک به این مفهوم در دنیای حسابداری امکان پذیر نیست و  در نهایت جنبه های دقت و حساسیت سود نیز در حال حاضر چندان گره گشا نیست(واعظ وبنابی قدیم،1400).

در جهان پرتلاطم امروزی که سازمان‌ها و جوامع با تحولات شگرف محیطی و تکنولوژی و به‌تبع آن تجارت جهانی و جهانی‌شدن روبه‌رو هستند، توان دستیابی به سطح مطلوب و مورد انتظاری از عملکرد در هاله‌ای از ابهام فرورفته است. در این رهگذر، آنچه می‌تواند حیات بالنده و رو به رشد سازمان‌ها را تضمین کند، وجود نظام مدیریتی مقتدر و کارآمد است. به‌عبارت‌دیگر در صورت اقتدار و توانمندی رکن مدیریت سازمان است که می‌توان حسن عملکرد سازمان‌ها را در شرایط فعلی انتظار داشت (فرهی، 1384). جريان شفاف و باكيفيت اطلاعات موجب كاهش عدم تقارن اطلاعاتي و درنتیجه كاهش هزينه سرمایه می‌شود (کارامانو و همکاران ، 2005). درواقع، افشاي مالي ضعيف موجب گمراهي سهامداران می‌شود و اثر نامطلوبي بر ارزش شرکت و بازده سهامداران دارد. تجزیه‌وتحلیل نظري و شواهد تجربي بيانگر آن است كه افزايش عدم تقارن اطلاعاتي بين مديران و سهامداران شركت با كاهش تعداد سرمایه‌گذاران و پايين آمدن نقدشوندگي اوراق بهادار، كم شدن حجم معامله‌ها و به‌طورکلی، كاهش منافع اجتماعي از محل اين دادوستدها رابطه مستقيم دارد. بنابراين، شفافیت اطلاعات از طريق كاهش عدم تقارن اطلاعاتي، باعث افزايش حجم معامله‌ها و نقدشوندگي خواهد شد. والاس (1384) نيز معتقد است كه اگرچه در بازارهاي كارا، دستيابي به بازده غيرعادي با استفاده از اطلاعات موجود در بازار اوراق بهادار تا حد زيادي امکان‌ناپذیر است، اما شواهد موجود نشان می‌دهد كه انتشار اطلاعات در بازار از ديدگاه آحاد سرمایه‌گذاران، داراي ارزش است؛ زيرا از یک‌سو تعديل لازم براي به‌روز كردن ديدگاه‌هاي سرمایه‌گذاران در بازار را به وجود می‌آورد و از سوي ديگر، عدم قطعيت حاكم بر بازار را كه بر حجم مبادلات و نقدشوندگي اوراق بهادار نيز مؤثر است تا حد زيادي مرتفع می‌کند. درواقع، با انتشار اطلاعات در بازار، حجم دادوستد اوراق بهادار افزايش می‌یابد و ازاین‌رو، سرمایه‌گذاران مي‌توانند به سبد سرمایه‌گذاری بهينه دست يابند كه اين امر، خود به افزايش بازده آنان می‌انجامد. همچنين انتظار می‌رود شرکت‌های بزرگ‌تر جهت جلوگيري از آسيب‌هاي سياسي شفافيت بيشتري در گزارشات خود داشته باشند (وارفيلد و همكاران ، 1995). 

سود از نظر بسیاری از محققین و اندیشمندان حسابداری مهمترین رقم سامانه اطلاعاتی حسابداری و شاه بیت فرآیند گزارشگری مالی خارجی است و به همین دلیل لیتلتون محاسبه سود را مهمترین هدف سیستم حسابداری معرفی می نماید. سود نتیجه تفریق تمام درآمدها و هزینه های تحقق یافته یک دوره مالی واحد اقتصادی است که برای محاسبه آن از ترکیب درآمدها و هزینه هایی که به مدارک مثبته، مستند می گردند و حائز شرایط شناخت بوده و به وسیله روش های قابل قبول حسابداری اندازه گیری میشوند، استفاده می شود. همچنین باید متذکر گردیم که برای اعمال قاعده شناخت و اندازه گیری نسبت به درآمدها و هزینه های یک مؤسسه، از اصول و استانداردهای متنوعی استفاده میشود تا ثمره بکارگیری ترکیبی تمام موارد ذکر شده فوق به اندازه گیری سود خالص منتهی گردد، در منابع متعددی ذکر شده که هدف اصلی سرمایه گذاران در تصمیمات سرمایه گذاری، کسب سود و منفعت به میزان سطح سود مورد انتظارشان است و از آنجایی که در اغلب محیط های سرمایه گذاری ، مشکل جدایی مالکیت از مدیریت وجود دارد و سرمایه گذاران نمی دانند که شرکت یا بنگاهی که در آن سرمایه گذاری نمودند یا قصد سرمایه گذاری دارند، چگونه اداره می شود و واقعا چقدر منافع در یک دوره عملیاتی حاصل شده است، به همین دلیل محتاج دریافت اطلاعات مربوط به سودآوری شرکت از طریق صورت حساب سود و زیان و یادداشت هایی توضیحی آن هستند. به عبارت دیگر سرمایه گذاران مادامی که از طریق گزارشگری مالی خارجی اطلاعاتی درباره میزان و کم و کیف سود حاصله شرکت دریافت نکرده باشند، نمی توانند قضاوت درستی درباره انطباق یا عدم انطباق سود کسب شده با سود مورد انتظار خود داشته باشند و طبیعتا نمی توانند درباره اعطای مبلغ مناسبی از پاداش به مدیریت تصمیم گیری نموده و همچنین نمی توانند درباره ابقا یا عدم ابقای مدیریت تصمیمگیری نمایند،البته اطلاع و آگاهی از مبلغ سود خالص کسب شده کاربردهای متنوع دیگری هم دارد که بطور خلاصه می توان به مواردی مانند محاسبه مالیات بر اساس سود کسب شده، استفاده از سود بعنوان ابرازی برای سامان دادن امور شرکت ها، استفاده از مبلغ سود برای حل اختلافات مالی و در نهایت استفاده از سود بعنوان مرجعی برای تخصیص منابع مالی اشاره نمود،به طور کلی اگر سود خالص به نحوی محاسبه شود که بتواند عملکرد مدیریت را به طور دقیق نشان دهد یا به عبارتی اثر سایر عوامل خارج از کنترل در آن کم باشد و تنها از تلاش مدیر اثر پذیرد و نسبت به فعالیت های مدیر حساسیت لازم را داشته باشد، آنگاه می توان از سود خالص در ارزیابی عملکرد مدیر بهره جست(واعظ وبنابی قدیم, 1400).

2-1- مقدمه

2-2- مبانی نظری شفافیت سود

مفاهیم شفافیت سود

2-2-1- شفافیت سود

مفهوم شفافیت و افشاء

الف- پایداری یا ثبات سود

ب-قابلیت پیش بینی سود

پ-هموارسازی سود

ت- مقایسه با شاخص

2-3- مبانی نظری ارتباط شفافیت سودو متغیرهای حسابداری و نظارتی

2-3-1-کیفیت اطلاعات وشفافیت سود

2-3-2- حاکمیت شرکتی و شفافیت سود

2-3-3- کمیته حسابرسی و شفافیت سود

2-3-4- معیار عملکرد و شفافیت سود

2-3-5- ریسک ورشکستگی وشفافیت سود

2-4- اهمیت و ضرورت مطالعه شفافیت سود

2-5-پیشینه تحقیقات انجام شده پیرامون موضوع شفافیت سود

2-5-1-پیشینه تحقیقات انجام شده داخلی شفافیت سود 2023-2022

2-5-2-پیشینه تحقیقات انجام شده خارجی شفافیت سود 1400-1401

منابع.........................................................