مدل استرس- دیاتز
مقدمه
مدل استرس- دیاتز یک نظریه روانشناختی است که در صدد تبیین رفتار به عنوان یک آمادگی آسیب پذیری همراه با استرس ناشی از تجارب زندگی می باشد. اصطلاح دیاتز از ریشه ای یونانی به معنای آمادگی، یا آسیب پذیری مشتق شده است و می تواند شامل نوع ژنتیکی، روانشناختی، زیست شناختی یا عوامل موقعیتی باشد. بین افراد دامنه وسیعی از تفاوتهای فردی در آسیب پذیری شان نسبت به تحول بیماری وجود دارد.
آسیب پذیری یا آمادگی با پاسخ استرس آمیز متعاقب یک فرد تعامل می کند. استرس اشاره به یک رویداد زندگی یا مجموعه ای از رویدادها دارد که تعادل روانشناختی شخص را مختل نموده و به صورت بالقوه به عنوان تسهیل گر شروع بیماری عمل می کنند. بنابراین، مدل استرس- دیاتز نحوه تعامل صفات غیرزیستی یا ژنتیکی با محیط تاثیرات محیطی (استرس زاها) در ایجاد اختلالات، مثل افسردگی، اضطراب یا اسکیزوفرنی را بررسی می کند. این مدل اظهار می دارد که اگر ترکیب آمادگی قبلی و استرس بالاتر از آستانه فرد باشد، در شخص اختلال به وجود خواهد آمد.
به کارگیری اصطلاح آسیب پذیری در زمینه پزشکی و روانپزشکی به سالهای 1800 بر می گردد؛ با این حال مدل استرس- دیاتز تا قبل از سال 1906 که برای تبیین اسکیزوفرنی مورد استفاده قرار گرفت، معرفی نشده بود و برای توصیف تحول آسیب شناسی روانی مورد استفاده قرار نگرفته بود. مدل استرس- دیاتز در بسیاری از حوزه های روانشناسی، بویژه مطالعه تحول آسیب شناسی روانی مورد استفاده قرار گرفته است. این اصطلاح به منظور درک نقش متقابل سرشت و تربیت[1] در آسیب پذیر ساختن به اختلالات روانشناختی در عرصه زندگی سودمند است. همچنین این مدل می تواند در تعیین اینکه چه کسی به بیماری مبتلا خواهد شد و چه کسی نخواهد شد به متخصصین کمک کند. مثلا در زمینه افسردگی، مدل استرس- دیاتز می تواند به تبیین اینکه چرا شخص الف احتمالا افسرده خواهد شد، در حالیکه فرد ب افسرده نخواهد شد، حتی وقتی آنها که با عوامل استرس زای یکسانی مواجه می شوند، کمک کند. اخیرا این مدل برای تبیین اینکه چرا برخی افراد بیشتر از دیگران در معرض خطر بیماری هستند، مورد استفاده قرار گرفته است. مثلا کودکانی که سابقه خانوادگی افسردگی دارند، عموما بیشتر مستعد ابتلا به اختلالات افسردگی هستند. کودکی که سابقه خانوادگی افسردگی دارد و با استرس زاهای خاصی، مثل محرومیت یا طرد از سوی همسالان مواجه شده است، در مقایسه با کودکی با سابقه خانوادگی افسردگی که شبکه اجتماعی مثبتی از همسالان دارد به احتمال بیشتری مبتلا به افسردگی خواهد شد. این مدل همچنین در تبیین دیگر پیامدهای تحولی ضعیف (اما غیربالینی) مفید بوده است.
عوامل حمایتی مثل شبکه های اجتماعی مثبت یا اعتماد به نفس بالا می توانند بر تاثیرات عوامل استرس زا تاثیر عکس گذاشته و از اثرات اختلال پیشگیری کرده و یا آن را فرو نشانند. بسیاری از اختلالات روانشناختی یک دریچه آسیب پذیری دارند که طی آن زمان، فرد به احتمال بیشتری در معرض ابتلا به اختلال است. مدل استرس- دیاتز غالباً تحت عنوان مدلها تحولی چند علتی مفهوم سازی شده است که پیشنهاد می کنند عوامل خطر چندگانه طی دوره تحولی با عوامل استرس زاها تعامل کرده و عوامل حمایتی در تحول بهنجار یا آسیب شناسی روانی مشارکت می کنند. فرضیه آسیب پذیری افتراقی، نظریه موخری است که ریشه در مدل استرس- دیاتز دارد.
آسیب پذیری
اصطلاح دیاتز[2] مترادف آسیب پذیری[3] است. آسیب پذیری احتمال اینکه فرد در صورت مواجهه با عامل استرس زای خاص به آسیب شناسی روانی گرفتار خواهد شد و یا نخواهد شد را افزایش یا کاهش می دهد. دیاتز به عنوان ذاتی فرد در نظر گرفته شده و غالباً به صورت پایدار اما نه غیرقابل تغییر در عرصه زندگی شناخته شده است. آنها همچنین عوامل نهفته یا پنهان به شمار می روند، زیرا شناسایی آنها سخت است، مگر هنگامی که بوسیله عوامل استرس زا برانگیخته شده باشند. اعتقاد بر این است که دیاتزها شامل عوامل ژنتیکی، زیست شناختی، روانشناختی، شناختی و شخصیتی هستند. برخی از نمونه های دیاتزها شامل عوامل ژنتیکی مانند نابهنجاری در برخی ژنها یا تغییر در ژنهای چندگانه است که با افزایش آسیب پذیری در تعامل است. دیگر دیاتز ها شامل تجارب اولیه زندگی مثل فقدان والد است. همچنین دیاتزها می توانند شامل عوامل موقعیتی مانند وضعیت اجتماعی-اقتصادی یا داشتن والد افسرده باشند.
[1] . nature and nurture
[2] . Diathesis
[3] . vulnerability
مطالب دارای رفرنس میباشد.
فهرست مطالب:
مقدمه
آسیب پذیری
استرس
عوامل حمایتی
آسیب روانی در عرصه زندگی
نظریه پنج مزاج (خلق و خو)
مقدمه
تاریخچه و چهار مزاج سنتی
تحول مدلهای «دوعاملی» مرتبط و عمومیت مجدد مزاجهای باستانی
سیستم FIRO-B
از مزاجهای چهارگانه به سوی مزاجهای پنجگانه
مقایسه مزاج پنجم با مزاج بلغمی
نیازهای محرک
فرضیه آسیب پذیری افتراقی
مقدمه
آسیب پذیری افتراقی در مقابل استرس-دیاتز
پیشینه نظری فرضیه آسیب پذیری افتراقی
ملاکهای آزمون آسیب پذیری افتراقی
نشانگرهای آسیب پذیری و شواهد تجربی
فهرست عوامل آسیب پذیری پیشنهادی و شواهد تجربی
تعامل ژن-محیط
مقدمه
نمونه هایی از تعامل ژن-محیط
اهمیت بالینی
زمان بندی اثرات محیطی
پشتیبانی 24 ساعته :
09909994252
برچسب ها:
تحقیق مدل استرس دیاتز مقاله مدل استرس مدل استرس نظریه رواشناسی مدل استرس دیاتز تحقیق مدل استرس آسیب پذیری افتراقی در مقابل استرس دیاتز تحقیق مدل استرس دیاتز ترجمه شده از انگلیسی